Bệnh nhân đầu tiên khởi phát đau đầu vài ngày nay, dùng thuốc giảm đau đỡ ít, vẫn sinh hoạt bình thường. Đến trước ngày nhập viện, người bệnh xuất hiện đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức, co giật toàn thể liên tục, hôn mê sâu, liệt tứ chi, giãn đồng tử.
Kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não tại Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho thấy chảy máu não lớn. Bệnh nhân được điều trị đa mô thức như đặt nội khí quản thở máy chủ động, chống phù não, thuốc chống đông và mở sọ giải chèn ép. Sau điều trị tích cực, bệnh nhân tỉnh táo, cai được máy thở, giao tiếp được và sinh hoạt chủ động một phần.
Người còn lại cũng đau đầu kéo dài, yếu nửa người trái tăng dần, khó đi lại vài ngày nay. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng tỉnh táo, yếu nửa người trái sức cơ 3/5. Sau khi chụp cắt lớp vi tính và các xét nghiệm sàng lọc, bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu não. Bệnh nhân vào viện khi chưa có biến chứng phù não nặng nên được điều trị nội khoa bằng thuốc chống đông theo phác đồ, đã hồi phục tốt.
Tại Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, hai bệnh nhân khác cũng đang nằm điều trị do gặp biến chứng khi sử dụng thuốc tránh thai. Trong đó, một bệnh nhân 33 tuổi dù điều trị tích cực bằng thuốc chống đông và chống co giật, song vẫn để lại di chứng tê nhẹ nửa người và cần thời gian dài để phục hồi.
Một phụ nữ đột quỵ do lạm dụng thuốc tránh thai. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
ThS.BS Nguyễn Hải Linh, Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện 108, cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn tới huyết khối xoang tĩnh mạch sọ, như bệnh nhân mắc bệnh lý tăng đông, bệnh lý về máu, hoặc chất lượng tiểu cầu giảm. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác là viêm nhiễm ác tính kéo dài, đang mang thai.
"Ở những bệnh nhân này, chúng tôi đã khảo sát những nguyên nhân kia không có, nên có thể khẳng định người bệnh đột quỵ do lạm dụng thuốc tránh thai", bác sĩ nói, thêm rằng uống thuốc tránh thai kéo dài sẽ tăng nguy cơ hình thành huyết khối, dẫn tới đột quỵ não, do các hormone trong thuốc này. Do triệu chứng chủ yếu là đau đầu, nên người bệnh càng chủ quan không thăm khám.
Cơ chế gây huyết khối của thuốc tránh thai
ThS.BS Đinh Trung Hiếu, Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết thuốc tránh thai có hiệu quả và giá trị không thể phủ nhận đối với cộng đồng. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc tránh thai cũng tiềm ẩn tăng nguy cơ huyết khối, cần sử dụng đúng cách để tránh biến chứng.
Một nghiên cứu từ Iran (2024), cho thấy hơn 50% phụ nữ bị huyết khối tĩnh mạch não có tiền sử sử dụng thuốc tránh thai, trong đó 70% dùng thuốc thế hệ 2. Một phân tích tổng hợp năm 2015 cũng chỉ ra rằng, nguy cơ huyết khối tĩnh mạch não ở người dùng thuốc tránh thai cao gấp 7,59 lần so với người không sử dụng.
Thành phần estrogen trong thuốc tránh thai có thể kích hoạt quá trình đông máu thông qua việc tăng nồng độ fibrinogen và prothrombin - những yếu tố thúc đẩy hình thành cục máu đông. Đồng thời, estrogen cũng làm giảm protein S, một chất ức chế đông máu tự nhiên của cơ thể. Đối với những người mang đột biến gen Factor V Leiden, nguy cơ huyết khối khi dùng thuốc tránh thai có thể tăng gấp 20-30 lần.
Phụ nữ dưới 35 tuổi, hút thuốc lá, thừa cân hoặc có tiền sử huyết khối, đột quỵ cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng thuốc tránh thai. Nếu có ý định sử dụng thuốc tránh thai hàng tháng dài hạn, phụ nữ nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, làm xét nghiệm cần thiết và được tư vấn cách dùng an toàn, hiệu quả. Không tự ý sử dụng hoặc kéo dài thời gian uống thuốc khi chưa có chỉ định chuyên môn.
Trong quá trình sử dụng, nếu thấy có biểu hiện bất thường như đau đầu với mức độ tăng dần, đau tăng về đêm, uống thuốc giảm đau không đỡ, đặc biệt nếu xuất hiện các cơn giật cơ bất thường hoặc ý thức không tỉnh táo thì cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế. Trong quá trình thăm khám, chú ý cung cấp thông tin đầy đủ về loại thuốc, thời gian đã sử dụng.
Bên cạnh viên thuốc tránh thai, chị em có thể cân nhắc các biện pháp như: Đặt vòng tránh thai (IUD), cấy que tránh thai, miếng dán tránh thai, bao cao dsu hay triệt sản đối với người không còn nhu cầu sinh con.
Lê Nga