Hôm 16/9, ông qua đời tại nhà riêng ở vùng núi Utah (Mỹ), thọ 89 tuổi. Trên AP, tài tử Leonardo DiCaprio nói: "Đây là mất mát lớn cho cộng đồng nhà làm phim. Robert không chỉ là diễn viên xuất sắc mà còn là đạo diễn tài năng, nhà hoạt động môi trường và đấu tranh cho người bản địa. Chúng ta đã mất đi một huyền thoại".
Robert Redford và Meryl Streep trong 'Out of Africa'Robert Redford và Meryl Streep trong "Out of Africa". Video: Universal Pictures
Theo Guardian, Redford có ngoại hình điển trai, mang phong cách phóng khoáng của vùng California. Các nhà phê bình phim từng nhận xét: "Ông có sự uyển chuyển tự nhiên, đồng thời phảng phất một thứ ánh sáng trong nội tâm". Tuy vậy, ông nhiều lần cho rằng vẻ đẹp là trở ngại, nỗ lực tìm cách vượt qua hình ảnh bảnh bao để thể hiện chiều sâu tâm lý nhân vật.
Trong sự nghiệp hơn 60 năm, nghệ sĩ thành công với những nhân vật lãng mạn nhưng ẩn chứa góc tối nội tâm, như Jay Gatsby trong The Great Gatsby (1974). Vai diễn khắc họa một người sống trong hào quang nhưng luôn ám ảnh bởi khát vọng không thể đạt tới. Đó cũng là hình ảnh Redford xây dựng cho bản thân: biểu tượng quyến rũ, điềm tĩnh nhưng chất chứa nhiều suy tư.
Ông tên thật là Charles Robert Redford Jr., sinh năm 1936 tại Santa Monica, (California) trong gia đình trung lưu. Từ nhỏ, ông nổi bật với năng khiếu thể thao, giành học bổng bóng chày ở Đại học Colorado. Do không tìm thấy niềm vui nơi sân đấu, ông bỏ ngang, sang châu Âu học vẽ. Lúc trở về Mỹ, Redford học thiết kế mỹ thuật sân khấu tại Học viện Nghệ thuật Sân khấu Mỹ và dần bén duyên diễn xuất.
Năm 1959, Redford lần đầu xuất hiện trên sân khấu Broadway với vai nhỏ trong Tall Story. Sau đó, ông gây chú ý với Sunday in New York (1961) và vở hài kịch Barefoot in the Park (1963). Khi tác phẩm này được chuyển thể thành phim năm 1967, Redford đóng cặp Jane Fonda, qua đó khẳng định tên tuổi như một trong những gương mặt sáng của Hollywood.
Trong lúc sự nghiệp sân khấu thăng tiến, ông ghi dấu trên truyền hình với vai The Twilight Zone (1962). Điện ảnh đến với Redford năm 1962 qua vai diễn War Hunt, rồi đến Inside Daisy Clover (1965), giúp ông giành Quả Cầu Vàng cho Ngôi sao mới triển vọng.
Đạo diễn, diễn viên người Mỹ Robert Redford. Ảnh: HiMedia
Năm 1969, bước đột phá đến với Redford khi vào vai Harry Longabaugh trong phim cao bồi Butch Cassidy and the Sundance Kid. Ban đầu vai diễn này được nhắm đến các ngôi sao như Marlon Brando, Warren Beatty và Steve McQueen, nhưng họ đều từ chối. Sự kết hợp giữa Redford và bạn diễn Paul Newman (vai Butch Cassidy) tạo nên cơn sốt "buddy movie" (phim đôi bạn) thu hút khán giả thời đó. Năm 1973, ông và Paul Newman tái ngộ trong The Sting, gây bùng nổ phòng vé, giúp tài tử nhận đề cử Oscar Nam chính xuất sắc đầu tiên trong sự nghiệp.
Giới phê bình nhìn nhận Redford như một trong những nghệ sĩ làm thay đổi hướng đi của điện ảnh Mỹ hậu kỷ nguyên vàng Hollywood. Năm 1978, ông sáng lập Viện Sundance, sau đó là Liên hoan phim Sundance, biến nơi này thành "thủ phủ" của điện ảnh độc lập. Đây là bệ phóng cho nhiều đạo diễn như Quentin Tarantino, Steven Soderbergh, Robert Rodriguez và các tác phẩm kinh phí thấp Reservoir Dogs, The Blair Witch Project, Donnie Darko, Little Miss Sunshine hay CODA. Các thế hệ diễn viên, đạo diễn và giới phê bình tôn vinh ông như người bảo trợ cho dòng phim độc lập, mở ra không gian cho những tiếng nói đa dạng.
Những năm 1980, ông đóng bốn tác phẩm, trong đó có Out of Africa (1985). Redford vào vai thợ săn Denys Finch Hatton, đem lòng yêu Karen Blixen (Meryl Streep). Hình ảnh người đàn ông tự do, phong trần không chỉ gắn với vai diễn mà còn phản chiếu phong thái ngoài đời của Redford, góp phần khẳng định vị thế ngôi sao hàng đầu Hollywood thập niên 1980.
Cũng ở giai đoạn này, ông chuyển sang đạo diễn và làm nhà sản xuất. Tác phẩm đầu tay Ordinary People (1980) mang về Oscar Đạo diễn xuất sắc, mở đường cho các phim được đánh giá cao sau đó như A River Runs Through It (1992) và Quiz Show (1994), thể hiện quan điểm chính trị và tình yêu thiên nhiên miền Tây nước Mỹ.
Trailer 'All is Lost' (2013)Trailer "All is Lost" (2013). Video: Universal Pictures
Thập niên 2010, ông ít xuất hiện trên màn ảnh nhưng vẫn để lại dấu ấn với vai thủy thủ đơn độc trong All is Lost (2013) và giám đốc S.H.I.E.L.D trong Captain America: The Winter Soldier (2014). Năm 2019, Redford tuyên bố giải nghệ sau vai khách mời trong Avengers: Endgame, nhưng lại khó lòng rời xa màn ảnh. Ở tuổi gần 90, ông quyết định đóng vài tập của loạt phim điều tra Dark Winds.
Dù tài tử chưa bao giờ đoạt Oscar diễn xuất, Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ trao cho ông giải thưởng Thành tựu trọn đời vào năm 2002. Suốt sự nghiệp, ông kiên định lựa chọn những vai có phần gai góc, phản ánh niềm tin với điện ảnh độc lập. "Quan niệm: 'Anh không phải diễn viên thực thụ mà chỉ có gương mặt đẹp' luôn khiến tôi khó chịu. Tôi luôn tự hào về mọi nhân vật mà mình thể hiện", Redford từng cho biết.
Quế Chi (theo Guardian, BBC)